Gỏi cuốn là một trong những món ăn Việt Nam tuy đơn giản nhưng lại phong phú. Cái tuyệt vời của món gỏi cuốn là nó biến đổi theo thời gian. Càng ngày tôi càng quý trọng (appreciate) món ăn này. Chẳng hạn như chiều nay cả nhà cùng ngồi chung với nhau và từ bé đến lớn chỉ ăn chung một món. Cái thú vị là ai cũng tự ăn được cả.

Thằng bé hai tuổi tự nhúng lấy vì nó thích bỏ tờ bánh tráng vào tô nước rồi nhúng luôn bàn tay của nó. Nó tự xé bánh ra rồi ăn với bún. Thằng bốn tuổi cũng tự nhúng bánh tráng rồi cuốn với bún ăn. Thằng tám tuổi thì thêm có tôm. Thằng mười một tuổi thì cuốn thịt ba chỉ, tôm, xà lách, ngò rí, dưa leo, và nước chấm.

Giống như tụi nó, lúc nhỏ những cuốn của tôi rất đơn giản nhưng càng ngày khẩu vị của tôi càng rộng ra. Giờ đây thì tôi thích thêm nhiều thứ rau thơm như hẹ, húng quế, húng lủi, diếp cá, tía tô, xà lách, ngò rí, dưa leo, và luôn cả rau răm. Nhờ sự thơm tho của rau tươi, sự ngọt lịm của tôm, chất béo của thịt mỡ, sự mặn ngọt cay cay của nước chấm, chỉ cắm vào một cái chúng ta có thể nếm hết tất cả những mùi vị đậm đà và đa dạng. Mùi vị quê hương Việt Nam tôi.

Nước chấm vợ tôi pha trộn từ tương đen với nước ngọt của tôm luộc và tỏi. Chỉ cần thêm một chút tương ớt sriracha là đủ ngon rồi nhưng riêng tôi phải thêm nước mắm pha, applesauce, và peanut butter nữa mới tuyệt đỉnh. Tuy có sriracha trong nước chấm rồi nhưng tôi phải cắn thêm vài miếng ớt hiểm mới đã miệng. Dĩ nhiên là không thể thiếu những chai bia ướp lạnh để được một buổi ăn trọn vẹn.

Lần trước chúng tôi ăn gỏi cuốn, thằng con trai tám tuổi của tôi lấy tôm hùng thay thế tôm. Tôi thấy nó ăn ngon lành tôi cũng cuốn thử. Kết quả thật tuyệt. Lần sao có tôm hùm luộc tôi sẽ không ăn không chấm bơ (ngán tận cổ) mà sẽ thưởng thức với gỏi cuốn.

Đây là món ăn đúng với ý nghĩa “tay làm hàm nhai.” Không có ai cuốn cho mình theo ý mình như chính mình. Chỉ mình mới biết rau gì mình thích hoặc bao nhiêu con tôm mới đủ. Còn hạnh phút gì bằng khi được cùng ngồi với người thân, cùng nhau cuốn, cùng nhau thưởng thức, và cùng nhau trò chuyện.

Bài chủ đề, “Smart wife – Vợ ảo,” trong tập truyện ngắn của Kiều Bích Hậu có tính cách đương đại. Đàn ông có thể cập nhật một “smart wife” qua “smart phone.” Cô hiểu biết hết tất cả những gì anh muốn mà không hề mang đến cho anh một nỗi phiền muộn nào. Đấy quả là một người vợ thật tuyệt vời hơn cả sex doll. Tuy nhiên bài này quá ngắn và tác giả không đi sâu hơn vào đề tài. Những câu chuyện trong sách này đọc cũng tạm. Có truyện động lại sau khi đọc. Có truyện bay luôn. Không chìm lỉm cũng không nổi bật.

Cám ơn những lời quan tâm của các bạn đã gửi đến. Khi đọc những gì tôi viết, bạn đã lắng nghe những lời tâm sự của tôi. Cảm kích hơn nữa là những dòng chia sẻ về những trải nghiệm 40 năm trong hôn nhân để giúp tôi vượt qua những khó khăn của chính mình.

Viết xuống những cảm nhận đã giúp tôi thấy rõ hơn những gì quan trọng đối với mình. Đây cũng như là nơi cố vấn để tôi bày tỏ những nỗi niềm riêng. Tôi không thể đối diện với những người trước mặt nhưng tôi có thể sẵn sàng chia sẻ cho những ai đọc như đang lắng nghe.

Nhìn lại, cơn bùng nổ lần này đã cho tôi nhận thức được rằng trong lúc gây cấn nên dùng chữ viết hơn dùng lời nói. Nếu như tôi nhận được bài viết trước thì những lời lẽ khiến cho đối phương đau lòng đã không xảy ra. Mọi chuyện giờ đây cũng đã êm xuôi. Cơn giận giờ cũng đã nguôi ngoai theo ngày. Tuy nhiên, tôi vẫn bị ám ảnh bởi những câu nói phũ phàng. Tôi mong đó chỉ là những lời nói thoát ra trong lúc tức giận không tự kiềm chế được. Sự tự hào của một người chồng dành cho vợ, sự ngưỡng mộ của người đàn ông dành cho vợ mình, và sự kính trọng của một người hẹp hòi dành cho một người rộng lượng, đã bớt đi phần nào.

Vợ chồng cãi vã không thể nào tránh được nhưng nếu đi đến hậu quả muốn kết thúc thì việc đó quá trầm trọng. Tôi sẽ cố gắng để việc đó không còn tái diễn. Tôi sẽ tránh dùng lời lẽ châm chích lúc giận dỗi mà sẽ viết xuống những gì muốn bày tỏ.

Tôi không rõ cái tên BINZ có phải lấy cảm hứng từ JAY-Z hay không nhưng nếu như nói về cách làm thơ và chơi chữ thì giữa hai người là một trời một vực.

Tôi đã nghe nhạc JAY-Z khá lâu và nghiên cứu rất kỹ những gì JAY đã rap. Từ cách flow đến cách đặt lời, JAY có năng khiếu bẩm sinh. Chẳng hạn như cách chơi chữ của JAY, “I am not a businessman / I am a business, man” (“Tôi không phải là người kinh doanh / Tôi là kinh doanh”). Hoặc có những câu nói về tính cách hustler, “I sell ice in the winter / I sell fire in hell / I am a hustler, baby / I sell water to a well” (“Tôi bán nước đá cho mùa đông / Tôi bán lửa dưới địa ngục / Tôi là người có nghị lực / Tôi bán nước cho giếng nước”). JAY còn có rất nhiều ca từ rất độc đáo và cái đặc điểm của JAY là không cần viết xuống lời. JAY viết từ trong đầu và chỉ cần feel beat là rap.

Tôi theo dõi BINZ chỉ gần đây thôi. Cách flow của BIN cũng khá, nhất là khi ride những con beats của Touliver. Tuy nhiên, nói về phần lyrics thì Bin chưa đủ tiêu chuẩn thành “Da Poet” như BIN tự xưng. Chẳng hạn như bài hit mới nhất “Bigcityboi” đã nhận được nhiều lời khen về cách chơi chữ của BIN như câu này, “Hợp âm anh thích là Cm / Xe em thích BM / Việc anh thích là see em.” Cách vần amateur chỉ để cho vui thôi như BIN thừa nhận, “Nhạc đơn giản, không phải cầu kì.” Tuy nhiên, BIN thông minh, biết theo đuổi thị trường, và làm hits để trending.

Dĩ nhiên là sự so sánh giữa JAY-Z và BINZ thì không công bằng. Tôi chỉ dùng JAY-Z để dẫn chứng cái tiêu chuẩn (standard) của “the real lyricist.” Tôi không rõ BIN có đủ khả năng để trở thành một lyricist hay không. Cho nên nghệ dành của BIN bây giờ là “Da Entertainer” đúng hơn là “Da Poet.” Có thể sau này khi BIN không còn chasing hits nữa thì BIN sẽ chứng minh mình thật sự là một poet. Hy vọng là như thế. We’ll see.

Hôm chúng ta cãi nhau qua Facetime, Đạo và Đán hiểu được những gì đang xảy ra giữa cha và mẹ chúng nó. Đán rơi nước mắt còn Đạo thì khóc sướt mướt. Cả hai chúng nó điều không muốn gia đình mình tan rã. Thấy chúng nó biết chuyện và có cảm tình, anh vừa xúc động vừa đau xót.

Anh không dám nghĩ tới những đứa con mình rồi đây sẽ rao sao nếu chúng ta phải chia tay. Dù mai đây duyên nợ của chúng ta đi đến đâu, hy vọng chúng ta vẫn có thể nuôi bọn nó nên người. Chúng ta rất may mắn có những thằng con rất dễ thương và thông minh. Chúng nó là niềm vui và an ủi để anh còn tồn tại trên đời.

Sau khi chứng kiến cảm tình của chúng nó dành cho chúng ta, anh thấu hiểu được rằng gia đình mình rộng lớn hai chúng ta. Anh và em đến với nhau là sự chọn lựa của hai đứa mình. Bọn nó không có chọn lựa ai là cha mẹ. Nếu như mình chia tay đó cũng là sự chọn lựa của hai chúng ta chứ không phải bọn nó nhưng bọn nó sẽ phải đương đầu với sự lựa chọn của chúng ta. Nếu như mình chọn đường ai nấy đi thì đó là sự ích kỷ của riêng mình.

Thú thật anh đã từng nghĩ đến chuyện sẽ mất em. Sau những lần thất bại (“Từng người tình bỏ ta đi như những dòng sông nhỏ”), anh đã sẵn sàng tâm lý để bảo vệ cho chính mình. Nhưng anh không ngờ rằng anh không thể rời xa bọn chúng. Anh cứ nghĩ bọn nó cần có anh chăm sóc và nuôi nấng. Nhưng bây giờ anh mới cảm nhận được rằng anh cần bọn nó nhiều hơn là bọn nó cần anh. Và như thế, anh quyết định giữ gìn hạnh phúc của gia đình mình.

Anh đội ơn em và mẹ em rất nhiều nhất là những gì em và mẹ làm cho các con. Anh chưa từng bày tỏ tấm lòng của mình đến mẹ vì anh sợ mình chỉ dùng được lời nói thôi. (Như anh bày tỏ những lời yêu thương đến em nhưng đối với em đó cũng chỉ là những lời nói em nghe đã quá nhàm chán.)

Trong lòng anh luôn luôn quý trọng mẹ. Mẹ đã sống với gia đình mình mười mấy năm rồi mà giữa mẹ vợ và con rể không hề có đụng chạm hoặc mâu thuẫn. Thấy được mẹ vẫn còn khoẻ mạnh và chẳng những không chỉ tự chăm sóc cho mình mà còn cả con cháu anh rất vui và ngửng mộ. Và đó là sự thật từ đáy lòng của anh chứ không phải vì anh muốn mẹ trông con cho anh.

Anh ước ao được ở chung với mẹ anh như em hiện được ở bên mẹ em. Đó là cái diễm phúc quý giá không phải đứa con nào cũng có được. Cho dù vô tình hay vô tâm, anh xin lỗi nếu như anh đã có những cử chỉ không tôn trọng mẹ em. Anh biết giờ đây câu xin lỗi của anh đối với em cũng chỉ là lời nói chót lưỡi đâu môi.

Tuy mẹ không nói nhưng anh không thể nào không cảm nhận được tình thương của mẹ dành cho thằng con rể. Anh đã từng chứng kiến những sự mâu thuẫn giữa mẹ vợ và con rể nên anh càng biết quý mến tình thương mẹ em dành cho anh. Anh tin chắc rằng tình anh và mẹ vợ còn sâu đậm hơn tình em và mẹ chồng.

Như anh đã từng tâm sự với em. Gần đây anh lo lắng nhiều chuyện quá nên đầu óc anh lúc nào cũng bị phân phối và áp lực.

Chuyện mẹ ngã. Chuyện chị em bất hòa. Chuyện con cái nói dối. Chuyện nhà cửa. Công việc trong trường. Ngồi vào bàn làm việc mà đầu óc anh cứ quanh quẩn chuyện này chuyện nọ lo sợ đủ điều rồi thời gian trôi qua lúc nào không hay biết.

Đến chiều thì mệt rã người. Đầu óc nặng trĩu. Đêm đến thì vẫn còn suy nghĩ không ngủ được. Mỗi ngày mỗi chuyện phiền phức chồng chất lên nhau. Công việc làm vẫn chưa hoàn tất. Việc nhà vẫn chưa sửa chữa và dọn dẹp gọn gàng. Việc con cái vẫn chưa có giải đáp.

Anh sống trong sự căng thẳng và sự vô dụng của chính bản thân không đáp ứng được những nhu cầu của em. Khi em nói anh, “càng ngày càng tệ,” anh bị shock. Vì đó là một câu khinh bỉ nặng nề, nhất là nó thoát ra từ người mình yêu, người mình luôn tôn trọng, và người mình luôn cố gắng để làm vừa lòng.

Ngày xưa anh hay nói đùa với em. Thấy em nở những nụ cười anh rất vui. Giờ đây những gì anh nói chỉ khiến em thêm khó chịu và bực bội. Anh nhận thức được điều đó. Tuy rất buồn nhưng anh đã không còn đùa giỡn với em như xưa nữa. Xót xa hơn khi nghe em nói chuyện qua phone với bạn đồng nghiệp nhẹ nhàng và êm dịu. Với anh, em chỉ còn lại những lời lẽ chua chát và đắng cay.

Trong đôi mắt em anh là niềm thất vọng. Lời nói, “anh yêu em,” giờ chỉ là chót lưỡi đầu môi. Những hành động của anh cũng chỉ vì anh muốn đạt đến mục tiêu của anh. Có lẽ em nói đúng và anh không thể chấp nhận được sự thật. Anh đã cố gắng nhưng “càng ngày càng tệ.”

Những thiếu sót của anh sẽ không bao giờ bù đắp được. Anh không thể nào đền đáp được sự hy sinh của em cho gia đình chúng ta. Mỗi lần em sinh một đứa con là niềm vui và hạnh phúc anh dấu yêu. Mỗi lần em mất một đứa anh đau điếng đến chết lặng. Dù biết rằng lời nói của anh giờ đây đối với em cũng chỉ vô nghĩa nhưng anh đội ơn em suốt đời.

Đúng, lúc ra đi anh rất giận. Không phải vì em làm anh mất hứng mà em đã…

Nhưng thôi giờ đây có nói gì cũng vô ý nghĩa. Thư hồi âm anh viết rồi anh lại xóa đi thôi.

Thật ngạc nhiên khi nhận được email từ nhạc sĩ Đức Trí. Tôi xin chia sẻ một đoạn anh viết:

Tôi là Đức Trí, cũng họ Trương, đang còn ở VN. Có vài lần ai đó đã gửi tôi xem những bài review về âm nhạc của anh viết, tôi rất thích vì nó sâu sắc và thẳng thắn, có tính chuyên môn cao. Tôi chắc rằng anh là người hiểu biết nhiều về âm nhạc. Là một người làm nghề, chúng tôi rất cần những người review như thế…

Thú thật thì tôi không biết gì về âm nhạc. Tôi chưa bao giờ học nhạc ngoài việc lấy vài lớp như nhận thức âm nhạc (music appreciation) và lịch sử nhạc jazz (jazz history) lúc còn làm cho trường đại học Vassar. Tôi chỉ là người nghe nhạc và viết theo cảm xúc riêng của mình. Tôi chỉ muốn chia sẽ cảm nhận chân thật của mình mỗi khi nghe một album cho nên những bài review của tôi không bị gò bó gì cả và không ai trả tiền cho tôi viết. Mục đích của tôi là viết để không quên tiếng Việt. Tôi sống ở Mỹ hơn 30 rồi nhưng chỉ vài năm gần đây tôi mới đọc và tập viết lại chữ Việt nhiều hơn. Càng trau dồi, tôi càng nhận thức được nét đẹp và sự phong phú trong chữ Việt của mình. Tôi hy vọng một ngày nào đó mấy đứa con tôi cũng sẽ nhận thức được.

Về phần nhạc sĩ Đức Trí thì tôi đã theo dõi những tác phẩm do anh sản xuất (produced) từ lâu. Mới đây nhất là album Trọn một kiếp yêu của Đức Tuấn. Tôi rất thích cái taste của anh. Chẳng hạn như album Một thời đã xa, sự mộc mạc và nhã nhặn trong từng bài hoà âm lại có sức lôi cuốn mãnh liệt. Lâu lâu tôi vẫn nghe lại album đó.

Anh viết thêm:

Nay tôi viết vài dòng, trước để cám ơn anh, hai là để xin thỉnh giáo anh về lĩnh vực tôi rất muốn tìm hiểu mà có lẽ anh khá rành, đó là typo. Tôi là người yêu sách giấy và calligraphy. Hy vọng email này đến được anh, mình có dịp làm quen nhau và có thể học hỏi anh một ít về lĩnh vực này. Nhất là công việc của tôi liên quan đến in giáo trình dạy nhạc, tập nhạc… mong muốn có được ít hiểu biết để fontbook của mình bớt đơn điệu.

Calligraphy thì tôi không rành (thậm chí tôi vẽ chữ rất xấu) nhưng typography thì tôi sẵn sàng trao đổi những gì tôi hiểu biết. Tôi rất hy vọng người Việt chúng ta tìm hiểu về lĩnh vực này nhiều hơn và nhận thức được giá trị của nghệ thuật chữ.