Tập truyện ngụ ngôn của Lê Luynh viết cho thiếu nhi với những chủ đề vây quanh đời sống. Mỗi câu chuyện được tác giả gửi gấm vào một bài học nho nhỏ trong cuộc sống hoặc trong cách đối xử với nhau. Phần minh họa của Nga Phan làm cho những câu chuyện dễ thương thêm sắc màu. Sau mỗi truyện tác giả cho thêm ba câu hỏi để phụ huynh cùng thảo luận với con. Sẽ thử đọc với mấy thằng con xem tụi nó có hiểu gì không.

Mướp đắng còn có tên gọi là khổ qua. Thời thơ ấu tôi rất ghét vị đắng của nó. Mỗi lần mẹ nấu canh khổ qua dồn thịt, tôi chỉ gỡ thịt ăn còn trả lại phần mướp đắng cho mẹ. Tôi không thể hiểu nổi tại sao mẹ lại thích ăn canh khổ qua đắng nghét mà mẹ cũng chẳng bao giờ giải thích cho tôi nghe lý do mẹ thích ăn mướp đắng. Tôi chỉ nghĩ đơn giản là mẹ hy sinh ăn phần đắng để cho tôi ăn phần ngon ngọt của thịt.

Thế mà càng lớn tôi càng thích ăn khổ qua. Càng đắng tôi càng thích nên tôi kết luận rằng phải có khổ qua trong cuộc sống mới thấm thía được vị đắng của nó. Có lần hai mẹ con nằm tâm sự, tôi hỏi về cuộc đời của mẹ. Mẹ trả lời, “Cuộc đời là bể khổ. Khổ từ lúc lọt lòng mẹ”. Tưởng như mẹ đùa nhưng xem xét lại cuộc đời của mẹ lúc nào cũng khổ. Từ nhỏ mẹ chịu khổ để giúp đỡ cha mẹ và chị em. Lớn lên mẹ chịu khổ vì phải sống trong chiến tranh. Lúc lấy chồng thì khổ vì chồng. Đến lúc có con thì khổ vì con và tôi đã từng đem đến những khổ đau cho mẹ.

Vì cả cuộc đời mẹ luôn phải đối diện với cái khổ nên mẹ rất dũng cảm và sẵn sàng cam chịu mọi khổ đau. Có một lần còn nhỏ tôi ngắm mẹ làm cua. Không may mẹ bị cua kẹp. Máu chảy từ ngón tay nhưng mẹ ngồi lặng yên để nó kẹp cho đến lúc nó buông tha. Tôi ngồi nhìn mẹ mà xót xa. Vài năm trước, tôi đưa mẹ đi bác sĩ chân để gọt da dư trên ngón chân cái của mẹ. Mẹ đau điếng cả người nhưng vẫn ngồi yên còn tôi thì xin phép rời phòng tìm nhà vệ sinh để mửa. Khác với mẹ, tôi chịu đau rất dở và nhìn thấy cảnh mổ xẻ tôi chịu không nổi. Khi mẹ bị nhiễm dịch Covid ở giai đoạn cuối, tôi quyết định đặt mẹ lên ventilator vì tôi biết được sức chịu đựng của mẹ. Vì muốn cứu mẹ, tôi đã một lần nữa khiến cho mẹ thêm đau khổ.

Giờ đây mẹ đã rời bỏ cõi tạm và đã được thoát khỏi kiếp khổ nhưng tôi vẫn luôn nhớ đến mẹ. Mỗi lần ăn khổ qua là mỗi lần nếm được vị đắng trong nỗi khổ của mẹ. Mùa hè năm nay mẹ vợ có trồng hai cây khổ qua trong khu vườn nhà tôi. Giờ đây tôi ăn mọi thứ với khổ qua như thịt ba chỉ xào mắm tôm hoặc bún riêu. Trưa hôm qua, còn dư nước lèo bún riêu nên tôi nấu mì gói và cho vào khổ qua. Vừa ăn tôi vừa nhớ đến mẹ.

Ai đã từng đọc qua những tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh sẽ không cảm thấy ngạc nhiên về cách viết và đặc biệt là cách kể chuyện của ông. Con chim xanh biếc bay về cũng không ngoại lệ. Đây là tiểu thuyết tình cảm của những nhân vật mới ra trường đại học. Họ vẫn còn ngây thơ và yêu đời. Tuy là truyện yêu đương nhưng nó vẫn nhẹ nhàng và hồn nhiên như những tác phẩm khác của ông. Tôi phục cách viết giản dị và thoải mái của ông. Ông chứng minh cách dùng từ ngữ không cần phải cao siêu mà vẫn thu hút được người đọc.

Dạo này tôi thường đi chợ Aldi gần nhà để mua cherries và kem. Thỉnh thoảng mua vài chai rượu vang hoặc một két bia. Mấy hôm rủ mấy thằng con theo nhưng chỉ có thằng Xuân với thằng Vương chịu đi. Chúng nó tự chọn kem, chips, hay những món ăn vặt khác.

Mỗi lần đi chợ là mỗi lần tôi nhớ đến mẹ. Nghĩ lại những giây phút được gần mẹ nhiều nhất là lúc đưa mẹ đi chợ. Ngày xưa tôi ngán đi chợ lắm nhất là mỗi khi đi với mẹ. Mẹ chọn lựa những món hàng rất kỹ lưỡng nên đi rất lâu. Tôi thường hối mẹ nhanh lên nhưng mẹ vẫn chậm rãi xem xét những gì mẹ mua.

Mẹ đã không còn bên tôi nữa nhưng hình bóng mẹ vẫn luôn hiện về mỗi khi tôi đi chợ. Giờ đây sự ao ước được đưa mẹ đi chợ khiến tôi nghẹn ngào muối rơi nước mắt. Phải chi mẹ không bị nhiễm Covid, giờ đây mẹ con mình cùng đeo khẩu trang đi chợ. Phải chi chuyện đó chưa hề xảy ra. Phải chi con giữ được sự an toàn cho mẹ. Phải chi mọi người đeo khẩu trang. Phải chi nhà lãnh đạo ngăn chặn sự lan truyền của con coronavirus khắp nước Mỹ. Phải chi chính phủ Tàu thành thật khai báo với thể giới nguồn gốc của con virus. Phải chi và phải chi.

Tuy biết rằng có buồn bã có hối hận cũng không thể đem mẹ trở lại nhưng con không thể tự kiềm chế được cảm xúc của mình. Mẹ ơi, con nhớ mẹ vô cùng.

Sau những tháng ngày sống trong sự đau đớn quằn quại của ung thư, chú đã thoát khỏi sự hành hạ của thể xác. Chú đã rời xa thế gian này để hướng về miền Cực Lạc. 

Là một đứa cháu rể trong gia đình, cháu không biết nhiều về chú. Chú cháu mình gặp nhau chỉ vài lần trong những dịp đại gia đình họp mặt và hai chú cháu cũng không có trò chuyện gì nhiều. Tuy nhiên, cháu được biết đến chú nhiều hơn qua quyển tiểu thuyết chú viết dựa trên cuộc đời của mình.

Chú luôn phấn đấu trong cuộc sống cho dù trải qua nhiều sóng gió của cuộc đời và thăng trầm của chiến tranh. Chú sống tằn tiện không phung phí. Chú sống mãn nguyện cho chính mình. Chú đã làm được những điều chú mong muốn. Chú đã hoàn tất quyển sách để con cháu sau này đọc để biết về cuộc đời của chú.

Không ai ở mãi cõi tạm này. Giờ đến lúc chú phải ra đi. Chúc chú thượng lộ bình an.

Tối hôm qua video chat với cô giáo dạy lớp năm. Nghe tình hình dịch ở quê nhà trầm trọng nên gọi hỏi thăm cô. Giờ đây cô đã 71 tuổi. Thời gian trôi qua nhanh quá. Cô hỏi tôi có nên chích ngừa hay không vì cô bị viêm gan. Tôi khuyên cô nên chích nếu có cơ hội vì cô lớn tuổi và có tiền đề (pre-conditions). Nếu cô bị nhiễm dịch sẽ khó chống cự. Tuy nhiên cô nên hỏi bác sĩ cho chắc ăn. Giờ đây cô vẫn chưa có thuốc để chích trong khi ở Mỹ có nhiều người không chịu chích.

Trò chuyện với cô một chút thì tôi chợt nhớ đến đứa cháu gái của cô gọi cô là bà. Lúc tôi về Việt Nam bốn năm về trước cháu mới chín tuổi. Nghe hoàn cảnh của cháu cũng tội. Mẹ cháu mất sớm. Ba đi lập gia đình mới nên bỏ lại cháu bơ vơ. Bà dì thấy vậy nên đem cháu về nuôi. Cô tôi đó giờ vẫn độc thân không chồng con nên có nó cũng tốt. Cháu niềm nở dễ thương và chăm chỉ học hành. Cháu thích học Anh ngữ.

Lúc đó cô gợi ý tôi nhận cháu làm con nuôi vì cô tin tưởng tôi. Tôi cũng muốn có một đứa con gái. Nhưng nhận làm con nuôi, tôi không biết có thể làm tròn trách nhiệm của một người cha nổi không. Tôi hỏi ý kiến vợ nhưng vợ không đồng ý nên tôi cũng từ chối. Tuy nhiên tôi vẫn nhớ đến bé gái.

Hôm qua cô đưa tôi nói chuyện với cháu. Bây giờ cháu đã mười ba tuổi. Cháu vẫn niềm nở như xưa và rất lễ phép. Tôi đưa điện thoại cho Đạo để hai đứa trò chuyện bằng tiếng Anh. Không ngờ anh Đạo nhà ta cũng hoạt bát lắm. Biết hỏi chuyện và trả lời lưu loát. Bạn nghe tiếng Anh không hiểu Đạo nói tiếng Việt luôn.

Hai đứa cách nhau một tuổi nhưng cách xa nửa vòng trái đất và hoàn cảnh khác biệt. Nhưng cùng là người Việt Nam nên cũng có mối quan hệ tình đồng hương. Tôi tưởng tượng nhà có thêm một con gái chắc cũng vui lắm. Thôi duyên số là thế thôi.

Thông thường những nhà thiết kế chữ liên lạc với tôi để cố vấn về phần dấu trong chữ Việt của chúng ta. Họ muốn biết những dấu họ thiết kế có đúng và dễ đọc cho những người bản ngữ. Cho nên trách nhiệm của tôi là nhận xét cách thiết kế và vị trí của từng dấu. Chẳng hạn như dấu sắc và dấu huyền nên đặt bên phải hay bên trái của dấu ớ để người đọc có thể nhanh chóng nhận ra chữ ngay. Hoặc các dấu cao hay thấp để những hàng chữ không bị chạm vào nhau. Tóm lại là tôi chú trọng vào sự rõ ràng và dễ đọc trong phần chữ Việt.

Tuy nhiên cũng có đôi lúc những bộ chữ không thuộc về sự rõ ràng mà thuộc về thẩm mỹ. Phần lớn chữ được thiết kế theo thẩm mỹ có những cá tính rất riêng. Chẳng hạn như bộ chữ Megazoid của nhà thiết kế David Jonathan Ross. Bộ chữ này có tính cách hình học (geometric) qua sự thử nghiệm giữa hình tròn và hình vuông. Khi David thiết kế dấu cho chữ Việt, anh hỏi ý kiến của tôi như thế nào. Lúc đầu nhìn cũng khó chấp nhận, chẳng hạn như những cái dấu bị dính liền với nhau, nhưng để ý kỹ tôi nhận thấy lạ và hay.

Lúc đầu anh đưa tôi xem, những chiếc dấu rất mong manh so với chữ cái nên tôi góp ý với anh là thiết kế dày dặn hơn để dấu và chữ được phối hợp chặt chẽ với nhau. David đồng ý và đã sửa lại. Dĩ nhiên bộ chữ này không thể dùng để đọc mà dùng để đẹp.

Nếu như bạn thích những bộ chữ có tiếng Việt để thư viện chữ của mình phong phú hơn, bạn nên tham gia câu lạc bộ Font of the Month Club của David. Mỗi đầu tháng anh sẽ gửi một bộ chữ cho những người trong câu lạc bộ. Mỗi tháng chỉ có $6. Nếu tài chính bạn hạn hẹp, bạn chỉ cần đóng $2 một tháng. Tôi đã tham gia từ lúc anh mới bắt đầu ba năm trước. Đến giờ tôi vẫn là thành viên.

Tuần trước người chị họ gọi điện thoại rủ chúng tôi về Lancaster chơi nhân dịp tưởng niệm người dì (chị của mẹ tôi). Đã lâu rồi không gặp bà con họ hàng nên tôi cũng mừng rỡ và nói với chị để tôi xem lại thời khóa biểu của mình. Tôi chợt nhớ ra một điều nên hỏi chị có chích ngừa Covid không? Chị trả lời là không. Còn em chị, em rể, và đứa cháu có chích không. Chị cũng trả lời không.

Chị hỏi lại tôi có chích không và tôi trả lời là có. Cả gia đình luôn thằng Đạo cũng đã chích. Chỉ còn ba thằng nhỏ chưa đủ tuổi để chích. Chị khuyên tôi đừng chích bọn nhỏ. Chị vừa tin Chúa và tin người em của mình nên không chích. Vợ chồng người em cho rằng vaccine đã khiến cho đứa con duy nhất của anh chị bị autism rất nặng nên đã không chích.

Vì để bảo vệ cho ba đứa con chưa được chích ngừa, tôi từ chối sẽ không tham dự năm nay. Nhất là giờ đây chủng Delta đang hoành hành nước Mỹ và cả thế giới. Tôi biết có nói gì thì mấy chị cũng không nghe. Hai chị đã chứng kiến mẹ tôi đã mất thê thảm như thế nào bởi Covid mà vẫn không chịu chích ngừa.

Người chị họ lớn của tôi rất hiền lành và rất phúc hậu. Người em của chị cũng thế. Hai chị giúp đỡ tôi và gia đình rất nhiều từ khi chúng đặt chân đến Mỹ. Tôi rất quý mến, kính trọng, và luôn luôn nhớ ơn mấy chị. Nhưng hai chị và tôi không cùng một lối suy nghĩ. Tôi đặt niềm tin vào khoa học. Chị lớn đặt niềm tin vào chúa. Còn chị nhỏ thì đặt niềm tin vào misinformation. Tôi hy vọng Chúa Giê-su tiếp tục che chở cho hai chị và gia đình đừng bị nguy hiểm đến tính mạng.

Sáng Chủ nhật trời mưa nên không đi được skatepark. Đành nằm trên giường đọc sách. Cả nhà vẫn còn ngủ nên không gian yên tĩnh.

Trưa nay sẽ rủ ba thằng lớn đi ice skating. Đã lâu rồi bốn cha con không có dịp đi chung với nhau. Tụi nó không còn hào hứng với môn này như lúc trước nữa. Đán thì đã chuyển qua chơi hockey. Một tuần chỉ có một tiếng đồng hồ. Đạo và Xuân vẫn đi học tư (một dạy một) mỗi tuần cũng chỉ nửa giờ. Tụi nó không chịu tập luyện nên không tiến triển lắm. Không biết có nên cho hai thằng học tư tiếp tục hay ngưng.

Trong lúc Đạo và Xuân học, tôi xem mấy đứa khác tập và học. Đa số là những đứa gái người Châu Á (Tàu và Hàn Quốc) trượt rất hay và rất đẹp. Tụi nó cũng rất chịu khó. Nhảy té đứng lên nhảy tiếp. Tôi thấy người mẹ ngồi xem con tập tôi cũng đến hỏi thăm vài ba câu.

Tôi vẫn tiếp tục học nhóm gồm sáu học sinh một huấn luyện viên. Ngoài giờ học tôi muốn luyện tập thêm ít nhất là ba lần một tuần nhưng cũng cảm thấy guilty vì phải để vợ trông con. Có bọn nhỏ theo thì vừa tập vừa dành thời gian với bọn nó luôn. Tiếc rằng bọn nó vẫn mê chơi game điện tử hơn là đi skating. Nên giờ đây tôi cũng đâm ra chán nản.

Lúc mới bắt đầu tôi tập trượt vì muốn đi chơi cùng đám nhỏ. Giờ tôi lại thích hơn bọn nó. Muốn tiếp tục khám phá thêm để xem mình có thể đi đến đâu. Dù sau thì ice skating cũng không nguy hiểm bằng rollerblading. Từ lúc bị té, tôi cũng ngán ngán rollerblading. Không dám thử những chỗ cao hơi nguy hiểm nhưng tôi vẫn thích tập. Mỗi buổi sáng tôi tranh thủ đi nửa tiếng hoặc bốn mươi lăm phút ở skatepark trước khi vào làm việc. Tôi cảm thấy thoải mái và làm việc hăng say hơn.

Đêm qua và sáng nay tôi say sưa đọc những dòng ký ức của dì Chín, người em út của mẹ. Qua những câu chuyện thú vị được dì kể lại, tôi được biết rõ hơn về ông bà ngoại, các dì, và cậu. Họ đã sống vất vả để kiếm ăn. Nhờ vào tài năng, uy tín, và tích cực, họ thành công trong việc thương mại. Cho dù đã có tài sản và cơ sở ở Việt Nam, họ đã bỏ lại tất cả trải qua sóng gió vượt biển để tìm đến bến bờ tự do. Trên xứ lạ quê người, các dì và cậu đã xây dựng lại tất cả một lần nữa từ hai bàn tay trắng.

Bài dì viết riêng về mẹ khiến tôi bùi ngùi xúc động. Tôi không biết gì về chuyện chồng trước của mẹ vì mẹ chưa bao giờ nhắc đến ông. Trong thâm tâm mẹ, ông không còn tồn tại. Dì cho rằng lý do hai người ly dị là vì ông thường đi xa và mẹ thì ghen tuông nên mẹ đòi hỏi ông đưa tiền nuôi con. Ông không đưa, hai người cãi nhau, rồi đi đến chia tay.

Theo tôi thì mẹ không phải là một người đàn bà ghen tuông. Kêu gọi người chồng đưa tiền nuôi con là chuyện đáng lý ra không cần phải mở miệng. Trách nhiệm của một người cha là phải lo lắng cho con cái mà không cần phải nhắc nhở. Chắc số phận mẹ đã định nên không thể nào trốn tránh được. Khi lập gia đình với ba tôi cũng thế. Ông đi làm xa có khi cả tháng mới về được hai ba ngày rồi đi tiếp. Khi mẹ hỏi đến tiền nuôi con thì ông không có vì ông chỉ đi xây chùa làm từ thiện. Mẹ phải bán vàng dành dụm sống cho đến ngày đi Mỹ.

Những ngày tháng xứ lạ quê người, mẹ lại một mình nuôi nấng con cái. Mẹ buồn và trách móc ba đã không lo lắng cho vợ con nhưng mẹ không hề ghen tuông. Cho dù mẹ biết ba ở Việt Nam lăng nhăng với người đàn bà khác, mẹ vẫn không hề quan tâm đến. Ba mươi mấy năm sống cô lập, mẹ đã không cần đến sự giúp đỡ về tài chính hoặc sự hiện diện của một người đàn ông nào cả. Có vài lần tôi cũng hỏi mẹ có nhớ ông không hay có ghen tuông gì không. Mẹ lắc đầu đáp, “Có thời giờ đâu mà nhớ mà ghen”. Dĩ nhiên thời gian của mẹ chỉ quanh quẩn trong nhà bếp từ sáng sớm đến đêm khuya.

Tôi luôn nhớ và kính phục sự mạnh mẽ đó của mẹ cho nên tôi không hề nghĩ rằng mẹ là người biết ghen. Có thương mới có ghen. Nếu như mẹ có ghen có lẽ mẹ đã tìm cách giữ được ba bên cạnh. Một là mẹ trở về Việt Nam sống với ba. Hai là mẹ ép buộc ba ở lại Mỹ. Nhưng mẹ đã không làm hai việc đó. Mẹ cho ba quyền tự do. Sau nhiều năm vất vả làm giấy tờ, cuối cùng ba đã sang Mỹ đoàn tụ cùng vợ con nhưng chỉ ba tháng sau ba đã muốn trở về lại Việt Nam. Mẹ đã không ngần ngại mua vé máy bay cho ba về cho dù biết rằng ba đi sẽ không còn cơ hội quay lại.

Tuy tôi không mạnh mẽ như mẹ nhưng mẹ đã dạy cho tôi một bài học rất quý báu trong tình cảm và hôn nhân: không thể nào giữ lại người muốn ra đi. Trước khi lập gia đình tôi cũng đã trải qua những cuộc tình và rồi “từng người tình bỏ ta đi như những dòng sông nhỏ”. Tuy buồn nhưng tôi đã chấp nhận để họ ra đi mà không hề giữ lại. Giờ đây tôi cũng tìm được hạnh phúc. Tôi vẫn giữ bản tính của mình khi đã yêu và đã chấp nhận cùng nhau đi trên đường đời tôi sẽ không bao giờ “buông tay âm thầm tìm về cô đơn.” Tuy nhiên tôi vẫn sẽ không giữ lại nếu người yêu muốn ra đi. Tôi sẽ chấp nhận như mẹ tôi đã từng chấp nhận. Giữa người ở lại chứ không bao giờ giữ người muốn ra đi cho dù có yêu đến cuồng dại.