Tôi mê “Dáng tiên nữ”, một ca khúc ngoại được nhạc sĩ Phạm Duy viết lời Việt, do Ngọc Lan hát mấy mươi năm trước nhưng không để ý cô thu âm vào thời điểm nào, người nhạc sĩ hòa âm nhịp điệu rumba đầy quyến rũ đó là ai, và thậm chí ca khúc ấy nằm trong album nào. Gần đây, tôi mới khám phá ra “Dáng tiên nữ” là bài mở đầu album Cho người tình em yêu do trung tâm Mai Khanh Music Productions thực hiện và phát hành vào năm 1991. Tuy nhiên vẫn chưa rõ những người nhạc sĩ ở hậu trường đóng góp cho phần hòa âm phối khí là ai.

Khi nghe Cho người tình em yêu từ đầu đến cuối tôi đã bị lôi cuốn ngay. Về phần hòa âm phối khí và âm thanh thì không được chỉnh chu như những ca khúc được đầu tư cho Mây Productions. Cách hát của Ngọc Lan tự nhiên hơn lúc cô hát cho Mây Productions. Theo cá nhân người nghe này, những album của Mây Productions quá hoàn hảo từ hòa âm đến cách hát của Ngọc Lan. Kết quả là những ca khúc giảm đi phần cảm xúc một ít vì nó đã được sắp xếp rất kỹ lưỡng. Ngược lại những ca khúc trong Cho người tình em yêu rất nhiều sơ hở trong kỹ thuật nhưng bù lại là những cảm xúc trong giọng hát của Ngọc Lan vì cô hát với tâm hồn của mình.

Chẳng hạn như “Người chết trở về”, của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh, Ngọc Lan hát với những hơi thở nặng nề, nhất là những đoạn cao, “Tình trăm năm cho tình ngắn trên trần gian / Tình trọn nghĩa yêu đương”. Ít khi Ngọc Lan trình bài một ca khúc cô lên cao quá mức và để lộ nhịp thở của mình. Hơn nữa, bài này dài hơn bảy phút rưỡi.

Còn “Chiều trên phá Tam Giang”, nhạc sĩ Trần Thiện Thanh phổ từ thơ của Tô Thùy Yên, Ngọc Lan hát rất thấp hai câu đầu, “Chiều trên phá Tam Giang / Em sực nhớ rằng”, nhưng cô nhảy qua một octave để lên, “Nhớ ôi niềm nhớ, ôi niềm nhớ / Đến bất tận, anh ơi, anh ơi”. Khác với tác giả, trong khi ca sĩ Nhật Trường nhấn mạnh chữ “sực” thì cô lại nhả mềm mại đến nỗi thoáng nghe qua như “sợc nhớ”. Đồng thời cô đỗi “nhớ anh” thành “nhớ rằng” nghe gần gũi hơn một tí. Hơn nữa cô chuyên chở từ giọng thấp lên thật cao khiến cho “niềm nhớ” cô hát da diết hơn.

Hai nhạc phẩm nữa của Trần Thiện Thanh mà cô hát rất nồng thắm là “Anh về với em” và “Chuyện hẹn hò”. Bài hòa âm của “Anh về với em” qua điệu rumba rất thu hút, nhất là tiếng kèn saxophone. Còn “Chuyện hẹn hò”, chứng minh cách xử lý nhạc bolero khéo léo của cô. Cô hát không mùi mẫn cũng không sầu thảm nhưng vẫn giữa được sự nồng nàn và thơ mộng: “Em cứ hẹn chiều mai rồi lại không thấy em / Áo ai bay hờ hững đi vào đêm”. Và một lần nữa cô sửa “Áo ai xanh” thành “Áo ai bay”, chứng tỏ cô chú trọng vào ca từ rất kỹ.

“Xin dìu nhau đến tình yêu” của nhạc sĩ Đỗ Kim Bảng đem đến sự ngạc nhiên qua cách xử lý một ca khúc trữ tình thật dịu dàng của Ngọc Lan. Khi nghe cô hát, “Người đem giọng ca để xóa đau thương / Mà sao đời em chỉ biết cô đơn”, tôi cảm nhận được đó là “Tiếng ca khắc khoải đêm đêm”. Theo như lời nhận xét của cố ca nhạc sĩ Nhật Trường, đây là một phong cách và đặc điểm của “trường phái Ngọc Lan”.

Thứ Bảy vừa qua mưa da diết cả ngày. Buổi sáng thức dậy chở một thùng sách không đọc nữa đến tặng thư viện. Trở về thu dọn lại nhà cửa một chút và cùng các con hút bụi các phòng có thãm. Sau khi dùng bữa trưa khoảng ba giờ, Đán rủ đi uống trà sữa. Vương đang ngủ trưa nên chỉ có Đạo, Đán, và Xuân cùng đi. Ở tiệm trà có trò chơi điện tử nên mấy cha con vừa uống trà sữa vừa đánh Street Fighter 2. Gần bốn giờ, Đán lại rủ đi thư viện để được dùng máy vi tính. Vừa rời tiệm trà thì nhận được một cú điện thoại của một trưởng trong hướng đạo rủ qua nhà vợ chồng trưởng khác ăn steak.

Hỏi ý kiến ba đứa nhỏ, tụi nó cũng hứng thú đi nên chạy qua đó luôn. Thì ra hôm đó là ngày kỷ niệm 44 năm hôn nhân cặp vợ chồng của hai trưởng. Tụi nhỏ thì tụ lại chơi với nhau còn người lớn thì trò chuyện nhâm nhi một tí rượu. Chúng tôi ngồi nghe người anh lớn kể lại kỷ niệm 44 năm trước của hai anh chị từ lúc lấy nhau đến lúc vượt biên.

Đến bảy giờ trời vẫn mưa lâm râm nên bắt đầu nướng thịt gà và thịt bò ăn tối. Tuy ngoài trời mưa nhưng trong phòng ăn rất ấm cúng. Được chứng kiến cặp vợ chồng vẫn nồng nàn sau 44 năm, mình thật hâm mộ. Ở chơi đến gần 10 giờ đêm, tôi mới xin phép ra về.

Ngày hôm sau, tôi gửi đến chị vài tấm hình tôi đã chụp lúc anh chị cắt bánh ăn mừng và kèm theo vài lời tiếng Anh cám ơn anh chị đã chia sẻ với chúng tôi những giây phút hạnh phúc của anh chị. Chị trả lời email:

Dear anh Doanh,

Khi là bạn rồi thì vui buồn có nhau. Thấy anh rất vui vẽ thân thiện nên nhờ BT gọi đến. Có ngồi gần bà xã anh tuần rồi nữa, và nói chuyện với nhau cũng muốn chị ấy đến luôn nhưng dịp khác.

Nghĩ chắc gọi anh sẽ dễ đến vì bà xã nói anh lonely lắm. Mình thì respect anh ham đọc sách nhiều. Kiến thức sách vỡ của mình thiếu nên rất nể người nào ham đọc.

Chỉ mong khỏe mạnh sống bên các con trai và cháu nội. Mốt là ngày cháu M mất lúc 22t và đúng 10 năm lại là ngày buồn rồi. Cũng ít làm giỗ cháu, chỉ để khóc thôi? Chắc cúng trong nhà cho anh em nó nhớ.

Mong gd anh hạnh phúc.
N

Tôi cảm động và cũng không biết phải trả lời như thế nào cho đúng. Thôi thì chỉ viết những gì từ trái tim:

Chị N mến,

Em rất vui và quý được anh chị xem là bạn. Ngoài việc làm và con cái, em và vợ cũng ít khi đi đây đó vì cũng không có bạn bè ngoài liên đoàn, nên đọc sách trở thành sở thích. Hễ rảnh tay là đọc nên thành thói quen.

Em cám ơn chị chia sẻ nỗi đau đớn vô tận của những người làm cha mẹ, nhất là người mẹ mang nặng đẻ đau. Dù một năm, mười năm, hay mấy chục năm, nỗi mất mát đó không thể nào bù đắp. Tuy cháu ra đi nhưng cháu vẫn sống mãi trong tim cha mẹ, anh em, và người thân.

Trong cuộc sống có những chuyện ngoài tầm tay của mình nhưng chúng ta vẫn phải đi hết đường đời. Anh chị thương nhớ cháu phải giữ gìn sức khỏe nhé. Hẹn gặp lại anh chị một ngày gần đây.

Mến,
Doanh

Một bài viết rất cảm động nên đăng lại đây để dành đọc. Bài lấy bên Góc Xưa với tựa đề, “Cảm động tình cảm Nhạc sĩ Y Vân gửi đến đấng sinh thành qua ca khúc ‘Lòng Mẹ’” do Mẫn Nhi đăng nhưng không biết rõ tác giả là ai.

Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào
Lòng mẹ tha thiết như dòng suối hiền ngọt ngào
Lời mẹ êm ái như đồng lúa chiều rì rào
Tiếng ru bên thềm trăиg tà soi bóng mẹ yêu

Những câu ca mộc mạc, êm ái trong ca khúc “Lòng mẹ” đã theo tiếng ru của những người mẹ đưa không biết bao nhiêu thế hệ những người con đi vào giấc ngủ bình yên. Có thể nói “Lòng mẹ” của nhạc sĩ Y Vân là “ca khúc quốc dân về Mẹ”, bởi lẽ, theo thời gian, theo sự phát triển của âm nhạc cùng với sự thay đổi về thị hiếu người nghe, thì Lòng mẹ vẫn giữ cho mình một chỗ đứng vững chắc.

Qua ca khúc, có thể thấy tình cảm tuyệt vời mà nhạc sĩ Y Vân gửi tặng cho mẹ mình. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, đằng sau ca khúc ấy còn có một câu chuyện cảm động về thứ tình cảm thiêng liêng ấy.

Y Vân là nghệ danh của cố nhạc sĩ khi bước vào con đường sáng tác. Tên thật của ông là Trần Tấn Hậu, sinh vào năm 1933, tại Hà Nội. Sinh ra trong một gia đình đông con, gia cảnh nghèo khó lại sớm mồ côi cha, bao gánh nặng cơm áo gạo tiền dồn hết lên vai gầy của mẹ. Cả tuổi thơ và đằng sau mỗi giai đoạn thăиg trầm của ông đều có bóng dáng của bà. Có lẽ vì vậy mà trong đoạn đầu bài hát, ông đã miêu tả Lòng mẹ thông qua những hình ảnh thiên nhiên thân thuộc:

Lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào,
Tình mẹ tha thiết như dòng suối hiền ngọt ngào
Lời mẹ êm ái như đồng lúa chiều rì rào
Tiếng ru bên thềm trăиg tà soi bóng mẹ yêu
Lòng mẹ thương con như vầng trăиg tròn mùa thu
Tình mẹ yêu mến như làn gió đùa mặt hồ
Lời ru man mác êm như sáo diều dật dờ
Nắng mưa sớm chiều vui cùng tiếng hát trẻ thơ

“Biển dạt dào”, “dòng suối hiền”, “đồng lúa”, “vầng trăng”, “làn gió”, “sáo diều”, “tiếng hát”…. Đây chẳng phải là toàn bộ thế giới trẻ thơ đó sao? Và ở thế giới đó, đâu đâu cũng mang hình bóng mẹ hiền. Nhờ có công ơn sinh thành dưỡng dục của người mẹ, những “người con” mới cảm nhận được thế giới này.

Hiểu được tình cảm và sự vất vả của mẹ, nhạc sĩ Y Vân đã sớm đi dạy đàn để phụ giúp gia đình. Gia cảnh nghèo khó đã góp phần tạo nên một người nhạc sĩ nặng tình, trưởng thành và có trách nhiệm nhưng đó cũng chính là rào cản khiến mãi về sau ông không thôi day dứt về mối tình đầu với cô gái tên Tường Vân. Nghệ danh của cố nhạc sĩ chính là minh chứng cho điều này – Y Vân có nghĩa là Yêu Vân.

Sau mối tình đầu đứt gánh, ông và gia đình chuyển vào Sài Gòn sinh sống vào khoảng năm 1954. Tại Sài Gòn ông vừa viết nhạc, vừa chơi nhạc cho các ban nhạc ở các phòng trà. Mẹ ông vẫn tảo tần chăm sóc cả gia đình.

Vào một đêm khuya năm 1959, sau khi xong việc tại phòng trà, ông vội vàng đến đồn cảnh quan để bảo lãnh mẹ – người đang bị tạm giam do vi phạm lệnh giới nghiêm. Sự việc này chính là điều đã đẩy cao cảm xúc của người nhạc sĩ ấy để ông thức trắng đêm viết lên ca khúc “Lòng mẹ”. Ngay ngày hôm sau, ca khúc lần đầu tiên được đích thân nhạc sĩ trình bày trước sự chứng kiến của mẹ. Không có sân khấu xa hoa, không có ca sĩ nổi tiếng nhưng phần trình diễn đó là sân khấu đầy cảm xúc nhất. Người mẹ tần tảo, trăm cay nghìn đắng nuôi lớn đàn con thơ, người vì mải lo giặt quần áo cho cả nhà mà vô tình phạm luật giới nghiêm đến bị tạm giam cũng là người nhận được tình cảm thiết tha được thấu hiểu bởi chính người con của mình, bà đã không kìm được những dòng lệ hạnh phúc. Người ta nói, phải nuôi con thì mới thấu được lòng mẹ:

Thương con thao thức bao đêm trường…
Lặn lội gieo neo nuôi con tới ngày lớn khôn…
Bao năm nước mắt như suối nguồn…
Dù cho mưa gió không quản thân gầy mẹ hiền
Một sương hai nắng cho bạc mái đầu buồn phiền…

Nhưng nay, qua ca khúc đó, “Mẹ” biết rằng “Con của mẹ” vẫn luôn luôn thấu hiểu và với “con” bình yên nhất vẫn là “dưới bóng mẹ yêu”:

Dù ai xa vắng trên đường sớm chiều về đâu
Dù khi mưa gió tháng ngày trong đời bể dâu
Dù cho phai nắng nhưng lòng thương chẳng lạt màu
Vẫn mong quay về vui vầy dưới bóng mẹ yêu

Năm 1992, nhạc sĩ Y Vân mất. Trong tang lễ, mẹ ông không hề rơi nước mắt. Nhưng câu nói của bà trước di hài cố nhạc sĩ đã cho thấy tình yêu to lớn và sự thấu hiểu mà bà dành cho con cái, cũng khiến cho những người xung quanh không nguôi xót xa: “Người đời thường nói, con đi trước mẹ là bất hiếu, nhưng mẹ chẳng trách con đâu bởi con đã làm tròn chữ hiếu ngay từ lúc viết xong bài ‘Lòng mẹ’”…

Có lẽ vị trí vững chắc của “Lòng mẹ” trong dòng chảy thời gian, âm nhạc xuất phát từ “cái hồn” của ca khúc. Mỗi lần nghe lại là một lần chạm vào nơi sâu thẳm trái tim, nơi mà mỗi người chúng ta dành riêng một vị trí cho gia đình và cho Mẹ.

Ngọc Lan và những bài tình ca do trung tâm Nhã Ca thực hiện, chính xác hơn là Ngọc Lan và những bài sầu ca. Album được mở đầu với “Khúc mưa sầu” và tôi đã nghe nhạc phẩm này rất nhiều lần mà cứ nghĩ là một ca khúc Nhật được dịch sang lời Việt. Nhạc cụ nhạc sĩ Trung Nghĩa dùng cho bài hòa âm nghe rất Nhật nhưng ca từ của Trần Duy Đức rất đẹp và không thể nào là bài dịch: “Biệt ly gởi gấm đôi lời / Trời mưa ru mảnh hồn rời / Hồn rời xa mãi ngàn khơi / Sầu người viễn xứ tả tơi”. Câu cuối nghe Ngọc Lan hát ngọt ngào nhưng sầu vô cùng cho những người xa xứ.

Rồi đến “Tình buồn” của nhạc sĩ Đỗ Lễ, Ngọc Lan cất lên tiếng hát mong manh cùng nỗi sầu: “Đường em đi… / Đường xa vắng buồn / Đôi mắt nhìn nhau / Không nói một câu”. Qua đến “Chuyện một tình yêu” của nhạc sĩ Đỗ Lễ, Ngọc Lan dạo bốn câu: “Nói đi anh để lòng nguôi nỗi sầu / Khóc làm chi cho đau đớn người đi / Cho héo úa xuân thì / Anh âm thầm chia ly”. Giọng cô đọc cũng không kém truyền cảm như giọng cô hát, và cô song ca với nam ca sĩ Vũ Khanh rất thích hợp qua ca khúc này.

“Thoát Ly” (Quốc Dũng) và “Chiều Tàn” (Lam Phương) chuyển hướng qua nhịp điệu cha cha cha để thay đổi không khí. Lúc mới nghe giai điệu của “Mùa hoa Anh Đào”, tôi cũng tưởng đâu là một ca khúc tiếng Nhật nhưng là bài của nhạc sĩ Thanh Sơn. “Tan vỡ” (Đào Duy) tiếp tục với nhịp điệu bolero dịu dàng và tiếng hát Ngọc Lan thật nồng nàn. “Tình khúc cho anh” (Lê Uyên Phương) được nhạc sĩ Trung Nghĩa hòa âm với nhịp điệu tươi vui trước khi Ngọc Lan trở lại với một bài sầu ca não nề, “Sang Ngang” của nhạc sĩ Đỗ Lễ. Tuy nhiên Ngọc Lan không hát với một người mất hết tất cả, mà cô hát với một chút hy vọng, “Thôi nhé em ơi / Tình đã lỡ rồi / Buồn cũng thế thôi / Anh nén chua cay / Nhìn em khóc than / Tình duyên bẽ bàng”.

Riêng bài cuối trong album, “Một chút quà cho quê hương” của nhạc sĩ Việt Dzũng, đã đem đến cho tôi một cảm xúc xót xa lần đầu tiên được nghe. Tôi không nhớ rõ đã từng nghe ca khúc này lúc nào, mà chỉ nhớ những ca từ của Việt Dzũng đã in sâu vào đầu óc của tôi qua tiếng hát Ngọc Lan. Giọng hát của cô mềm mại và ân cần và nhất là hai câu: “Gởi về Việt Nam nước mắt đong đầy / Mơ ước một ngày quê hương sẽ thanh bình”.

Vì yêu “Một chút quà cho quê hương” tôi đã mạo muội tạo ra một cái slideshow dùng hình ảnh Ngọc Lan với hình ảnh của chiến tranh cùng lời Anh để phụ hoạ cho tác phẩm multimedia của mình. Tôi không để ý gì đến những bàn luận về chiến tranh và cũng không có ý tuyên truyền gì cả. Tôi chỉ lấy nguồn cảm hứng từ giọng hát của Ngọc Lan. Tôi không biết lúc Ngọc Lan thu âm ca khúc này, cô đã nghĩ gì, hay cô cũng chỉ đơn giản lấy nguồn cảm xúc từ lời ca. Nếu nhìn về phần nghệ thuật và gác qua phần chiến tranh, Ngọc Lan hát bài này với tất cả tâm hồn và nội tâm nhưng vẫn giữ được sự tự nhiên và mượt mà. Cô đã trình bài một cách vẹn toàn từng câu từng chữ và vì thế tôi đã quyết định tạo ra một dự án riêng vào năm 2003 sau khi thành lập trang nhà iLoveNgocLan.com không bao lâu. Gần hai mươi năm xem và nghe lại, tôi vẫn rung động bởi tiếng hát của Ngọc Lan.

Tôi yêu quý tiếng hát Ngọc Lan và kính nể tiếng hát Tuấn Ngọc. Hai giọng ca với hai phong cách khác nhau trong làng âm nhạc Việt Nam. Ngọc Lan hát tự nhiên như thở không áp dụng kỹ thuật. Ngược lại Tuấn Ngọc dùng kỹ thuật rất tinh tế. Anh thường lên nửa tông cao hơn nốt nhạc đã viết nhưng vẫn luôn giữ được một ngữ điệu (cadence) mạnh mẽ. Đặc điểm của anh là ứng dụng chất rung (vibrato) rất tế nhị, không như những ca sĩ khác rung hơi quá nên nghe chói tai. Còn Ngọc Lan thì ý khi dùng kỹ thuật rung nên nghe cô hát rất êm tai.

Tuy Ngọc Lan và Tuấn Ngọc có hai đường lối khác nhau nhưng hai tiếng hát có thể quyện vào nhau qua sự thu hút trong đối lập (opposites attract). Hơi tiếc là album Tôi với người đã quên do Mây Productions phát hành năm 1993, Ngọc Lan và Tuấn Ngọc chỉ song ca nửa bài trong liên khúc “Bài không tên cuối cùng & Sao đành xa em”. Tuấn Ngọc bắt đầu với ca khúc của nhạc sĩ Vũ Thành An và phần điệp khúc được Ngọc Lan hát bè. Họ chỉ song ca phần thứ nhì trong ca khúc của Nguyệt Ánh. Còn “Ru em bằng tiếng sóng” của nhạc sĩ Dương Thụ, Tuấn Ngọc chỉ hát bè cho Ngọc Lan.

Tuy nhiên Tôi với người đã quên là một sản phẩm âm nhạc chất lượng từ giọng hát đến hòa âm và phối khí. Phải soạn cho dàn nhạc để hộ tống hai giọng hát hàng đầu lúc bấy giờ chắc là một áp lực lớn cho người nhạc sĩ hòa âm, nhưng dưới sự điều khiển của nhạc sĩ Duy Cường thì không thể nào không thành công rực rỡ về việc phối dàn nhạc. Đáng chú ý là ca khúc “Lặng lẽ nơi này” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Phần kết hợp giữa tiếng đàn dương cầm, dàn dây, và phần nhịp điệu rất tài tình. Phần song tấu giữa đàn cello và piano thật tuyệt vời. Tiếng hát Ngọc Lan, “buồn như giọt máu”, cho ta nếm thử vị ngọt đắng của tình yêu, “Tình yêu mật ngọt / Mật ngọt trên môi / Tình yêu mật đắng / Mật đắng trong đời.”

Đáng lý ra tình khúc “Hãy yêu như chưa yêu lần nào” của nhạc sĩ Lê Hựu Hà phải để cho Ngọc Lan hát mới hợp vì bài này thường ca qua giọng nữ như Ý Lan và Lâm Thúy Vân. Tuy nhiên Tuấn Ngọc có cách xử lý riêng của anh. Được phần đệm của dàn nhạc, Tuấn Ngọc biến ca khúc thành một tình khúc lãng mạn của riêng mình, nhất là khi anh hát đoạn: “Hãy cho anh môi hôn nồng nàn / Lỡ mai sau duyên ta muộn màng / Sẽ không ai trách ta vội vàng / Mới yêu đây nay sao phũ phàng”. Anh nhấn mạnh chữ “trách” như muốn trách người yêu mình không mau trao cho anh đôi môi nồng nàn, ngại ngùng chi lời trách móc của người ngoại cuộc.

Ngọc Lan trình bài ca khúc “Em xin làm cỏ lạ” của nhạc sĩ Mai Anh Việt với cảm xúc tha thiết để giữa lại bước chân của người mình yêu, “Đừng đi anh ơi / Bên kia gió đâu có gì xôn xao / Bên kia nắng đâu có còn lung linh / Bên kia trời đâu có nhiều trăng sao”. Bao nhiêu đó mà còn không thiết phục được chàng thì nàng dùng đến chiêu, “Em xin làm cỏ dại đón bước chân anh / Em xin làm tàng cây che mát thân anh”. Chàng nào mà nỡ lòng ra đi?

Từ hai giọng hát Ngọc Lan và Tuấn Ngọc đến sự đóng góp của Duy Cường, Tôi với người đã quên đúng là một tác phẩm để đời. Gần 30 năm nghe lại không những không bị nhạt phai theo thời gian, mà còn đậm đà hơn thuở ban đầu.

Hiếm khi tôi đọc sách ngoại dịch sang tiếng Việt. Nhất là sách Anh ngữ vì tôi muốn đọc bản chính hơn bản dịch. Lúc đầu tôi tưởng Linda Lê viết bằng tiếng Anh vì tôi hoàn toàn không biết về tác giả. Khi mở mấy trang đầu mới biết truyện Thư chết dịch từ nguyên bản tiếng Pháp tựa đề Lettre Morte. Thấy quyển sách mỏng nên đọc thử. Hơn nữa tôi cũng đâu đọc được tiếng Pháp.

Thư chết, được dịch bởi Bùi Thu Thủy, là một bài thơ dài (206 trang) viết cho người yêu. Trong thư cô kể về người cha đã mất, người cậu bị điên, và người yêu cũ độc tài. Lá thư đọc có xíu rùng rợn nhưng thú vị. Không biết bài gốc tiếng Pháp ra sau nhưng Bùi Thu Thủy dịch rất dễ hiểu. Linda Lê viết rất tối tăm nhưng tôi lại rất thích. Tôi sẽ tìm đọc những tác phẩm khác của cô.

Những năm đầu của thập niên 90, trung tâm băng nhạc hải ngoại xôn xao sản xuất đĩa nhạc. Mỗi trung tâm đều có một người nhạc sĩ chính (hoặc giám đốc âm nhạc) phụ trách về phần hòa âm và phối khí. Chẳng hạn như Asia có Trúc Hồ, Thuý Nga có Tùng Châu, Hải u có Quang Nhật, Văn Sơn có Huỳnh Nhật Tân, Tình có Đồng Sơn, và Người Đẹp Bình Dương có Lê Đức Cường. Mỗi người nhạc sĩ đều có tài nghệ và sắc màu riêng. Khi nghe âm nhạc của Asia, chúng ta nghĩ ngay đến Trúc Hồ mặt dù Asia có một số nhạc sĩ hoà âm khác như Trúc Sinh, Sỹ Đan, và Vũ Tuấn Đức. Khi nghe những bài của Người Đẹp Bình Dương, chúng ta nhận ra ngay tài nghệ của nhạc sĩ Lê Đức Cường, đặc biệt là những bài hoà âm với nhịp điệu khiêu vũ.

Hôm qua nghe lại album Ngọc Lan với tựa đề Suối nước mắt (Người Đẹp Bình Dương Gold Volume 2), tôi như được quay trở lại vũ trường của những năm giữa 1990. Album được mở đầu với “Người tình Nam Mỹ” qua nhịp điệu cha cha cha nhộn nhịp và tiếng kèn trumpet và trombone ríu rít bên nhau. Giọng hát dịu dàng của Ngọc Lan chiếm ngay tâm hồn tôi trong câu đầu, “Là mặt trời mùa xuân Nam Mỹ”. Nghe cô phát âm dấu ngã chữ “Mỹ” mà tôi cũng muốn tan rã.

Ca khúc “Chiều tím” (nhạc Đan Thọ, thơ Đinh Hùng) được hoà âm với vũ điệu rumba lả lướt. Ngọc Lan mà hát rumba thì khỏi phải bàn rồi, nhưng vẫn phải nhắc tới câu cuối, “Người đi hướng nào? Tìm trong chiêm bao / Tóc bay dài, gió viễn khơi”. Đấy, lại là dấu ngã trong chữ “viễn” cô nhả thật dễ thương.

“Đừng hỏi vì sao tôi buồn” (Bảo Thu) được hòa âm với điệu boston nồng nàn, sâu lắng, và Ngọc Lan hát với một tâm trạng bùi ngùi: “Lòng buồn nhìn theo xác pháo / Tiễn người yêu bước ra đi / Lòng tôi lạnh lẽo cô đơn / chớ hỏi vì sao tôi buồn.” Lại dấu ngã trong chữ “tiễn” của cô nghe thật xót xa.

Bài tango “Làm sao em khóc” (Nguyệt Ánh) và paso “Môi tím” (Nhạc Hoa, lời Việt của Khúc Lan) là hai nhịp điệu không thể thiếu trong vũ trường. Cách hòa âm sôi nổi của Lê Đức Cường cùng tiếng hát quyến rũ của Ngọc Lan như mời gọi những ai thích khiêu vũ đặc ly rượu xuống bàn, nắm lấy tay người yêu, và dìu dắt nhau tiến đến sàn nhảy.

“Tình yêu đắm say”, một tình khúc tiếng Pháp với nhịp điệu pop ballad, đầy chất lãng mạn. Đặc biệt trong phần hòa âm có tiếng guitar bass ấm áp đệm cho giọng hát ngọt ngào của Ngọc Lan. Cô hát tiếng Pháp thì khỏi chê rồi, nhưng thú thật tôi có biết gì về Pháp ngữ đâu mà nhận xét. Còn tiếng Việt thì cô hát như một phụ nữ đang yêu, “Gần bên anh ước ao gần mãi / Xin chớ xa em hỡi người yêu dấu”. Lại dấu ngã trong chữ “mãi” của cô làm tôi say đắm.

Tuy Người Đẹp Bình Dương không quảng bá sản phẩm này dành cho những người đam mê khiêu vũ nhưng những ca khúc trong album này đều có thể dùng để nhảy. Với những phần hòa âm tươi đẹp của nhạc sĩ Lê Đức Cường, Suối nước mắt cho ta nghe được sự đa dạng của Ngọc Lan. Dù cha cha cha cha hay rumba, paso hay tango, boston hay pop ballad, cô uyển chuyển giọng hát của mình vào các nhịp điệu một cách nhẹ nhàng thoải mái và rất Ngọc Lan.

Gần đây tôi lấy nguồn cảm hứng nghe lại Ngọc Lan hát và viết rất hăng say về những gì tôi đã nghe. Chẳng những thế tôi còn viết lại những bài tôi đã đăng từ rất lâu. Thí vụ như bài nhận xét về album Ngọc Lan 5: Tình Gần, tôi đã viết lại toàn bộ vì khi đọc lại những gì mình đã viết cách đây 18 năm nghe khen quá đà. Tuy tôi vẫn thích album đó nhưng phải viết lại cho đỡ xấu hổ.

Giờ đây trang nhà iLoveNgocLan.com cũng chỉ còn một mình tôi quản lý nên tôi tiếp tục đăng những bài viết của mình cho đỡ cảm thấy lạnh tanh. Tôi không biết gì về đời tư của cô nên tôi chỉ viết về nhạc. Đây là một số bài tôi đã viết và đang bên đó.

Những năm gần đây iLoveNgocLan.com không còn là một nơi để những người hâm mộ tiếng hát Ngọc Lan trò chuyện và bình luận nữa tuy số lượng truy cập vẫn còn cao. Mỗi tháng có đến 4.62k unique visitors.

Hoá ra những cuộc tương tác đã giời qua Facebook. Tuy đã thành lập ra trang I Love Ngoc Lan Facebook từ rất lâu nhưng chúng tôi không đủ nghị lực và thời gian để chăm sóc và quản lý. Thế nhưng trang I Love Ngoc Lan Facebook đã được 5.1K followers. Gần đây tôi đăng lại những bài đã viết ở đây qua trang Facebook và đã có được nhiều phản ứng cũng như trao đổi. Sự thu hút của cô Ngọc Lan vẫn mạnh mẽ như ngày nào.

Tôi sẽ tiếp tục đăng những bài do chính tôi viết hoặc tìm được những gì thú vị trên mạng để các bạn vẫn có thể đọc nhưng nếu các bạn muốn được liên ứng hay chuyện trò cùng các thành viên hâm mộ Ngọc Lan, mời gia nhập vào trang I Love Ngoc Lan Facebook.

Sau khi iLoveNgocLan.com chào đời vào năm 2003, tôi muốn đóng góp thêm trong phần multimedia để trang nhà thêm phong phú. Đến năm 2004 tôi mới tạo ra một dự án slideshow dùng phần mềm Flash để kết hợp hình, nhạc, và chữ. Đáng tiếc là công nghệ Flash Player bị lỗi thời và biến mất trên mạng nên tôi chuyển slideshow qua video và đăng lên YouTube để lưu niệm. Giờ đây, 18 năm sau, xem lại bao ký ức ùa về.

Khi thiết kế slideshow, thách thức lớn nhất là chọn bài hát. Trong kho tàng âm nhạc của Ngọc Lan có khoảng 800 ca khúc, biết bài nào mà dùng. Nhưng một trong ca khúc tôi để ý đến thời điểm đó là “Tình khúc buồn” của nhạc sĩ Ngô Thụy Miên. Phần nhạc dạo mở đầu với nhịp trống dồn dập cùng tiếng đàn guitar điêu luyện như một âm phổ mở đầu cho một bộ phim, rất đúng với ý tưởng làm slideshow của tôi. Tuy nhiên, cái đặc điểm để tôi quyết định chọn ca khúc này chỉ có một chữ. Tôi mê cách Ngọc Lan phát âm chữ “quyện” khi cô hát, “Em như vạt lụa đào quyện ta lời thì thào”. Thú thật lúc đó tôi chưa hiểu rõ chữ “quyện” nghĩa là gì. Lúc tôi định cư ở Mỹ chỉ mới học hết lớp năm ở Việt Nam và tôi đã phải tạm gác lại ngôn ngữ mẹ đẻ của mình để tập trung học ngoại ngữ. Hơn nữa tôi là người Nam nên chưa bao giờ dùng chữ “quyện” cả, chỉ dùng chữ “dính” thì phải. Thế là tôi phải tra từ điển để tìm hiểu chữ Việt phong phú. Nhạc sĩ Ngô Thụy Miên dùng chữ “quyện” rất khéo léo trong lời nhạc của mình, nên trong slideshow tôi cũng muốn hình ảnh và tiếng hát của Ngọc Lan “quyện” vào nhau. Từ đó tôi chú ý đến ca từ trong tình ca của người nhạc sĩ tài hoa này để cố gắng học lại tiếng mẹ đẻ của mình, và tôi đã khám phá ra lời nhạc của ông rất lãng mạn.

Chẳng hạn như “Niệm khúc cuối”, ca từ của ông quá tình tứ: “Cho tôi xin em như gối mộng / Cho tôi ôm em vào lòng / Xin cho một lần, cho đêm mặn nồng / Yêu thương vợ chồng”. Giọng hát êm ái của Ngọc Lan như giúp người con trai nói lên những gì con tim muốn thổ lộ với người mình yêu: “Dù có ước, có ước ngàn lời, có trách một đời / Cũng đã muộn rồi / Tình ơi! dù sao đi nữa xin vẫn yêu em”. Cô kết thúc câu cuối một cách thiết tha, dịu dàng và giữ nguyên lời của tác giả chứ không đổi thành “xin vẫn yêu anh”. Đáng tiếc bản hòa âm không thích hợp. Từ nhịp điệu đều đều như công nghệ điện tử đến tiếng đàn electronic keyboard nhừa nhựa như đang đánh cho tiệc cưới, bài phối không tỏa sáng thêm giọng ca của Ngọc Lan.

“Dấu tình sầu” cũng bị rơi vào tình trạng giống như thế. Ngọc Lan gửi hết tất cả tâm hồn vào ca từ của Ngô Thụy Miên và cô lên những nốt cao của ông rất hồn nhiên, nhất là câu đầu, “Chiều còn vương nắng để gió đi tìm”. Nhưng đến câu “Đàn dâng tiếng phong kín tuổi buồn / Đường hoang vắng cho lá về nguồn”, tiếng hát của cô bị tiếng rít của đàn synthesizer lấn át đi. “Bản tình cuối” cũng bắt đầu với tiếng đàn electronic keyboard ré lên the thé. Đỉnh cao nhất trong ca khúc là, “Ngày nào đời cho ta biết… tình là… đắng… cay…” Cô lên nốt cao gọn gàng (không phô trương một số ca sĩ hát sau này) và cô thả ngay chữ “cay” để nó tan biến vào khoảng trống chứ không dây dưa. Phần dạo của bài, tiếng kèn tenor saxophone cũng độc tấu lại đoạn đó. Khúc đầu rất mạnh mẽ nhưng tới “tình là… đắng… cay…” thì bị yếu xuống hẳn.

Mỗi ca khúc thu âm, Ngọc Lan luôn thổi vào những không khí tươi mát và hồn nhiên từ giọng hát ngọt ngào và êm dịu của mình. Ngọc Lan trình bài những tình ca của nhạc sĩ Ngô Thụy Miên, như “Từ giọng hát em”, “Bài tình cho em”, “Mùa thu cho em”, “Giọt nước mắt ngà”, “Mắt biếc”, và “Giáng ngọc”, cũng đầy tính chất Ngọc Lan. Tuy nhiên không phải bài nào cũng được vẹn toàn bởi những bài hoà âm phối khí không “quyện” vào giọng hát của cô.

“Buồn nào hơn đêm nay / Buồn nào hơn đêm nay / Khi ngoài kia bão tố đầy trời”, tiếng hát mong manh của Ngọc Lan rót nhẹ từng giọt buồn tê tái vào lòng người nghe qua ca khúc “Xin thời gian qua mau” của cố nhạc sĩ Lam Phương. Từ tiếng kèn saxophone da diết đến nhịp điệu rumba êm dịu và dĩ nhiên là tiếng hát Ngọc Lan đã lôi cuốn tôi ngay từ giây phút đầu tiên được nghe ca khúc này. Đêm nay nghe lại tâm trạng vẫn mang mác buồn và bỗng nhiên khao khát được nghe thêm những ca khúc khác của chú Lam Phương qua giọng hát cô Ngọc Lan.

Thú thật, tuy đã mê giọng hát Ngọc Lan hơn 30 năm và đã nghe vô số ca khúc cô thu âm, tôi không nhớ rõ đã từng nghe qua cô hát nhạc của chú Lam Phương ngoài ca khúc “Xin thời gian qua mau”. Nên khi tìm đến những bài của chú do cô hát, tôi như được nghe lần đầu. Dĩ nhiên dòng nhạc của chú thì không hề xa lại gì với tôi, nhất là các ca khúc nổi tiếng được nhiều ca sĩ hát, nhưng Ngọc Lan luôn có phong cách riêng của mình. Điển hình là ca khúc “Em là tất cả”, cách hát của cô nồng thắm và mượt mà nhưng vẫn mềm mại chứ không sầu luỵ hoặc não nề. Khi cô bắt vào phần điệp khúc, “Sao anh ngồi lặng lẽ… để lòng em tái tê”, cô buông ngay chữ “lẽ” không níu kéo và không hề dùng kỹ thuật rung (vibrato) như nhiều ca sĩ bây giờ để tăng thêm bi kịch (dramatic) khiến tai tôi chịu không nỗi. Từ “Mưa lệ”, “Như giấc chiêm bao”, “Cho em quên tuổi ngọc”, đến “Thu sầu”, Ngọc Lan chinh phục các ca khúc của chú Lam Phương bằng “trường phái” riêng của mình qua cảm xúc gần gũi và cách xử lý sáng suốt trong ca từ.

Riêng “Say”, tôi đã từng nghe qua khoảng mười mấy năm trước nhưng không gây ấn tượng cho lắm vì cô hát bị phô vài chỗ và để lộ cách lấy hơi. Hơn nữa bài hòa âm phối khí cũng không có gì để nhớ. Tôi nghĩ nhạc phẩm này thu âm trong giai đoạn sức khỏe suy yếu nên Ngọc Lan không kiểm soát được giọng hát của mình. Giờ nghe lại mới cảm nhận được những yếu điểm đó biểu hiện cho cảm xúc chân thật của cô. Trong suốt thời gian đi ca hát, Ngọc Lan dành trọn tình cảm của mình cho âm nhạc nhưng cô vẫn luôn khép kín về đời sống riêng tư của mình. Khi hát cô đặt tâm trạng của mình vào ca khúc chứ không đặt ca khúc vào tâm trạng của mình. Với “Say”, cô không ngại để lộ những sơ hở trong kỹ thuật. Cô chỉ để cảm xúc của mình tuôn ra. Chẳng hạn như cô hát rất thấp hai câu, “Ta buồn ta chán sự đời / Vì đời bạc tựa như vôi”, nhưng cô lấy hơi và lên rất cao, “Đêm nay nằm ngủ ngoài hiên / Quanh ta có mảnh trăng hiền,” để rồi thổ lộ, “Ta ôm lòng đất vào tim / Say trong giấc ngủ / Cho quên đi kiếp làm người”.

My dearest Ngọc Lan, you intoxicated me.