Đã hai thàng từ lúc về lại Mỹ sau chuyến đi Việt Nam tôi đã không dùng đến điện thoại thông minh (smartphone). Phải bỏ ra gần cả ngàn đô cho cái phone tôi thấy không đáng. Vả lại tôi cũng muốn thử cuộc sống không có phone như thế nào.

Hai tháng nay tôi sống rất thoải mái. Không có phone tôi đọc sách nhiều hơn và không bị quấy nhiễu bởi tin tức, Facebook, hoặc Twitter. Tôi vẫn dùng laptop để blog và làm công việc. Chỉ có một vấn đề nhỏ nhưng quan trọng là tôi cần phone khi làm việc ở nhà. Tôi cần dùng đến VPN để nạp an toàn vô chổ làm. Tôi cũng cần phone để báo hiệu nếu trang nhà của trường bị trục trặc hay có vấn đề.

Vì việc làm của tôi cần có phone nên được hảng trả tiền hàng tháng. Vì thế tôi bắt buộc phải mua điện thoại mới. Tôi ngắm nghía em iPhone X nhưng phải trả hơn cả ngàn đô thấy phí quá. Tuần vừa rồi thấy em Pixel 2 của Google cũng mới ra lò. Ở Best Buy được bớt 100 đô, chỉ nửa giá của iPhone X, nên chơi luôn. Bây giờ tôi chán cái thiết kế của Apple nên muốn sự đổi mới. Thấy design của Google bây giờ rất hay nên thử cho biết. Mong là sẽ không bị thất vọng.

Thứ Bảy về thăm mẹ. Vợ trổ tài làm món chả cá Lã Vọng. Cả nhà cùng với một số anh chị bà con thưởng thức. Thấy ở nhà chị Thơm có một chay Tanqueray to tổ bố chưa khui. Thế là mua vài chai tonic water (Fever-Tree Premium Indian) về làm gin and tonic. Lâu lắm rồi mới được ngồi cùng anh chị em trò chuyện. Lâu lắm rồi mới được cùng gia đình ăn chả cá Lã Vọng. Lâu lắm tồi mới được uống gin and tonic.

Đến khuya khi mọi người ra về tôi phụ dọn dẹp, tắm rửa, rồi đi ngủ. Vừa nằm xuống thì cả thế giới cùng xuây. Mùi chả cả và mấm tôm cũng trào lên. Chịu không nổi tôi chạy vào toilet cho ra hết. Cả người nóng hổi như muốn được thác loạn. Tôi hối hận vô cùng và không sao ngủ được. Ngồi dậy thì đầu óc quây cuồng. Miệng thì khô khan mà không thể đứng lên được. Tôi bị chất độc Tanquery điều khiển nên nằm nhắm mắt chịu trận cho đến ngày hôm sau.

Sáng đói meo nhưng không muốn ăn. Chỉ ăn vội tô cereal với sữa rồi đi nằm tiếp cho đến 12 giờ trưa. Bây giờ là sáng thứ Hai mà vẫn còn chưa hết hẳn cơn say. Sẽ không đụng đến rượu mấy tháng nữa và sẽ không dám đùa giỡn với em Tanqueray quá chớn. Hoa hồng có gai còn Tanqueray thì có độc.

Mỗi lần gọi điện thoại cho mẹ tôi đều hỏi thăm bàn chân của mẹ còn đau không và câu trả lời vẫn đau chịu không nổi. Mẹ đang làm gì? Và câu trả lời vẫn đang làm đồ ăn. Sao mẹ không nghỉ ngơi? Câu trả lời vẫn không làm ai làm. Trăm lần như một tôi cũng không biết phải nói gì.

Cho dù đôi chân và đầu gối bị đau, mẹ vẫn đứng trong bếp mỗi ngày từ sáng đến khuya. Tính mẹ kỹ lưỡng lại chậm lại khó nên tự làm khổ bản thân mình. Càng lớn tuổi càng kỹ càng chậm càng khó. Mới đó mà đã mười mấy năm rồi tôi không còn ở với mẹ. Mỗi lần về thăm mẹ tôi không dám báo trước sợ mẹ lo làm đồ ăn cực nhọc cho dù tôi thèm và nhớ những món mẹ đã nấu cho tôi từ bé.

Không ngày nào tôi không nghĩ đến mẹ và lo lắng cho sức khỏe của mẹ. Nhưng nếu mẹ không tự lo cho bản thân mình thì tôi cũng không làm gì được. Nói thì tôi đã cạn lời nhưng mẹ vẫn không thay đổi. Thuốc đã không còn tác dụng nữa vì mẹ không chịu nghỉ ngơi. Như lần chị Hương có nói với bác sĩ rằng trời cũng không chữa hết bả nữa huống chi là ông. Từ đó mẹ giận chỉ và đã không cho chỉ trở đi bác sĩ và thông dịch nữa. Thật sự thì chị nói cũng không sai.

Ngoài việc nghĩ và cầu nguyện cho mẹ tôi cũng không biết phải làm sao giúp đỡ cho mẹ. Phải chị mẹ đừng khó ăn quá và được kỹ lưỡng quá đừng khó quá thì mọi chuyện sẽ dễ dàng hơn nhiều. Nhưng 80 năm đã không hề thay đổi thì giờ đây làm gì mà đổi thay được. Thôi thì đến đâu hay đến đó.

Qua những bài văn ngắn gọn, Phong Điệp viết lên những xô bồ và tranh đua trong đời thường. Khi tả về người phụ nữ bán mặt nạ để chữa bệnh cho con hoặc kể về một thanh nên bị “ết” vẫn có vợ con, tác giả cho thấy những hoàn cảnh trắc trẻo và nghiệt ngã của cuộc sống. Qua những bài “Gửi”, tác giả nói lên dùm những đồ vật không có tiếng nói như ngôi nhà sắp chết và lời của thùng thư. Và khi vội vã vẽ lên một nụ hoa cho đứa con bốn tuổi, Phong Điệp đã cảm thấy hổ thẹn:

Người lớn chúng ta, hóa ra không bằng trẻ nhỏ. Chúng ta biến cuộc sống của mình trở nên nhàm chán và rỗng tuếch. Thay bằng việc bước ra ngoài thiên nhiên, tận hưởng những bông hoa rạng rỡ khoe sắc trong nắng, bung nở những hương thơm quyến rũ, chúng ta sắm về nhà những bình hoa giả vô hồn và tốn kém.

Những bài văn xuôi đẹp và ý tứ.

Mỗi buổi sáng khi tiếng gà gáy báo thức, tôi bước ra sau nhà hốt nắm thóc cho đàn gà. Chúng nó biết sắp được điểm tâm nên đã đứng chờ sẵn. Nhìn đàn gà sung sướng mổ từng hạt thóc mà lòng tôi cũng thấy nhẹ nhàng hạnh phúc. Ăn xong đàn gà cùng nhau nô đùa còn tôi thì đi tìm trứng. Mấy chị gà mái này cũng khá thông minh. Thấy trứng mình bị mất hoài nên tìm chổ đẻ thật kính đáo làm tôi phải săn lùng khắp khu nhà bề bộn.

Có lần một chị đã giấu kỹ gần cả chục trứng và đã ấp ra cả đàn con. Một hôm bỗng nhiên tôi nghe trong đóng đồ để ngổn ngang những tiếng kêu chíu chít. Lại gần nhìn vào thì thấy đám gà con lông vẫn còn ướt. Thế mà không bao lâu đàn con đã trổ mã và quấn quýt theo mẹ cùng ăn. Tôi thích đặt chúng lên bàn tay và vuốt ve bộ lông vàng mượt mà của nó.

Vì được quanh quẩn bên chúng tôi từ nhỏ nên bọn chúng không sợ hoặc xa lạ với loài người. Một hôm chị tôi đang quỳ xuống quạt nồi bếp than nấu cơm thì vô tình lùi chân lại và đạp lên một gà con. Nghe tiếng van inh ỏi của nó tôi quây sang thì thấy nó đang cà nhắc chạy. Nhìn thấy phân nửa thân hình nhỏ bé của nó bị lòi ruột gan tôi đau đớn vô cùng. Tôi muốn bế nó lên tay nhưng nó cứ cố gắng chạy. Tôi cầu mong cho nó được lành nhưng qua ngày sau nó không qua khỏi và đã mất.

Hình ảnh con gà nhỏ đó hơn ba chục năm vẫn không hề phai trong đầu óc của tôi.

Từ cái ồn ào của Sài Gòn cho đến sự yên lặng của đồng quê, Trần Nhã Thụy chia sẽ những niềm vui và nỗi buồn trong cuộc sống của mình. Qua những tản văn giản dị và nhẹ nhàng, tôi thích câu chuyện dùng “di động và lục bát”. (Chắc chắn tôi sẽ thử nhắn tin hoặc viết Twitter bằng thơ lục bát.) Là một người mê đọc sách, Trần Nhã Thụy quan tâm về vấn đề “có một thế giới sách đang bị mất”:

Thư viện không có, nhà sách không còn, sách như những đứa con bị hắt hủi, lãng quên. Nhà văn buồn đã đành, nhưng buồn hơn có lẽ là những tâm hồn từ lâu đã không còn được bồi đắp, nuôi dưỡng bằng tình cảm, trí tuệ từ những trang sách.

Thật đáng buồn đấy.

Trước ngày về Việt Nam lần vừa rồi, tôi cũng hơi lo không biết có bị trở ngại như những lời của nhiều kiều bào kể lại. Vì 16 năm rồi tôi không rõ tình hình nước nhà ra sao. Sau chuyến đi lần này tôi cam đoan là không có vấn đề gì cả.

Lúc đến Việt Nam tôi qua hải quan dễ dàng không cần chi một đồng nào. Lúc về lại Mỹ cũng thế và các nhân viên cũng vui vẻ. Lúc qua bảo vệ có một anh nhắc nhở quan khách để ví trên máy kiểm xoát bằng nhiều thứ tiếng từ tiếng Hàn Quốc cho đến tiếng Anh và tiếng Nhật. Tôi khen anh biết nhiều thứ tiếng và anh trả lời, “Cám ơn anh. Em biết nhiều thứ tiếng lắm nhưng mỗi tiếng chỉ biết được hai câu”.

Về khí hậu thì lúc đó mùa mưa nên mát. Nhưng có lẽ vì tôi đi vacation ở Texas cả tuần nóng cháy da nên về Việt Nam không thấy nóng. Bà xã có nhét cho tôi một chai thuốc cầm tiêu chảy nhưng tôi không dùng đến. Tôi cũng ăn uống bình thường không sao cả.

Còn phần nhà vệ sinh thì có một chúc thay đổi. Lần đầu tôi dùng toilet mà không thấy giấy đâu cả. Thì ra khám phá ra được là kế bên toilet có cái vòi nước. Đi vệ sinh xong xịt rất mát. Tôi rất thích cách dùng này. Vừa sạch sẽ vừa tiện lợi. Tôi quên hỏi cái mốt mới này bắt đầu từ lúc nào.

Cho nên nếu kiều bào nào đã đi lâu năm chưa về nên về. Không có lo ngại gì cả. Nếu có phòng ngừa thì chỉ phòng ngừa muỗi. Tôi bị muỗi tấn công như điên. Về đêm tôi phải bận quần dài chứ không dám bận quần short.

Hôm qua bắt đầu đọc quyển sách này và tôi không thể đặt xuống được bởi sự lôi cuốn của những bài tản văn ngắn, mộc mạc, và sâu lắng của Nguyễn Ngọc Tư. Ngay trong bài đầu, “Yêu người ngóng núi”, cho thấy tình cảm đặc biệt của tác giả dành cho Sài Gòn. Cô diển tả mảnh đất ấy như người tình “rộng lượng, bao dung”. Bài “Chỉ là ghi lại một trưa vô tình” cho thấy cái khốn nạn dã man của một người đàn ông vô lương tâm. Riêng cá nhân, tôi ngưỡng mộ hai bài viết về tâm trạng làm mẹ của cô. Trong “Lựa chọn”, cô tâm sự, “[R]a đời nhớ con, ở bên con lại nhớ đời”. Nhiều lúc cảm thấy rất hổ thẹn với chính mình về cảm nghĩ đó nhưng giờ biết được không chỉ riêng mình. Về học vấn của con cái, tôi cũng có lối suy nghĩ như cô:

Tôi nói riêng với cô giáo, con trai tôi không cần giỏi, chỉ cần nó nhìn thấy chữ không bật ngửa ra vì lạ. Bạn không cần giỏi vì sự hãnh diện của tôi. Bao giờ bạn cảm thấy hãnh diện vì sự giỏi giang của chính mình, bạn cứ học sáng, học trưa, học chiều, học tối. Hồi cô giáo mẫu giáo phàn nàn rằng bạn học không tốt, tôi ngoác miệng ra cười, chuyện đó bình thường thôi. Tôi không phổng mũi vì bạn giỏi giang hay buồn bực vì bạn chậm chạp. Học giỏi, điều đó tuyệt. Nhưng không giỏi cũng không sao.

Cám ơn cô đã chia sẽ những cảm nghĩ chân thành.

Quyển Ký ức vụn của Nguyễn Quang Lập mở đầu với bài “Con ăn ruồi” viết về người chị bạn mê ăn ruồi. Câu chuyện kỳ quái không tưởng tượng nổi nhưng đọc rồi không thể nào xoá ra khỏi đầu óc được. Bài “Kí ức năm hào” ghi lại những vẻ đẹp của tuổi thơ lẫn với sự đau buồn của chiến tranh. Ngoài những câu chuyện buồn vui còn có chút tục tĩu và dí dỏm của tiếng miền Trung: “Mao cong dũ đệ sính thất cương, Lộ lộ trí đường, vương vương đại số”. Những ký ức của tác giả khá thú vị.

Một buổi chiều đẹp trời cả nhà đi jazz festival. Lúc đến nơi mấy đứa nhỏ nói đói bụng. Bà xã đứng xếp hàng chờ mua đồ ăn. Thằng cháu thấy kế bên có bán cà rem nên nói với vợ tôi nó không muốn ăn hotdog hoặc hamburger chỉ muốn ăn cà rem thôi.

Vợ bảo tôi qua mua cà rem cho nó ăn. Tôi không chịu nói ăn chiều xong rồi mới được ăn cà rem. Nó nhất định không chịu nói chỉ muốn ăn cà rem thôi. Vợ tôi chìu ý nó không đói bụng ép làm gì nên tôi không cãi. Tôi bảo nó chú mua cho con cà rem con phải ăn hết không được bỏ. Nó gật đầu ngoan ngoãn. Thằng Đán cũng bắt chước nhưng tôi không cho bảo con ăn đồ ăn xong ba sẽ mua cho con cà rem.

Tôi mua ca rem cho thằng cháu nó liếm được vài cái rồi đòi bỏ khi đồ ăn ra. Tôi không cho bắt nó phải ăn hết cà rem mới ăn đồ ăn. Bà ngoại sợ thằng cháu đói nên lấy cây ca rem ăn và đưa cho nó cái hamburger. Thế là phải xếp hàng trở lại để mua cái hamburger khác. Nó ăn xong lại đòi mua cây cà rem khác. Thằng này mới năm tuổi mà đã biết lừa bịp người lớn. Tôi cũng chịu thua luôn.